Boko Haram to nigeryjska grupa dżihadystyczna i najbardziej zabójcza organizacja terrorystyczna w Afryce. Dąży do ustanowienia państwa islamskiego w Nigerii, najludniejszym kraju kontynentu, oraz w krajach sąsiednich.
Grupa została założona w 2002 r. przez nigeryjskiego kaznodzieję Mohameda Yusufa w północnonigeryjskim stanie Borno. Yusuf wezwał do dżihadu w celu obalenia świeckiego systemu w kraju, zjednoczenia muzułmańskich Nigeryjczyków pod rządami islamu i oczyszczenia społeczeństwa z korupcji, zwłaszcza w muzułmańskich regionach północy. Nigeria jest krajem zróżnicowanym, z bogatszym, bardziej zaludnionym chrześcijańskim południem i biedniejszymi, zamieszkanymi przez muzułmanów regionami północnymi.
Boko Haram powstało w odpowiedzi na wewnętrzne rywalizacje i zacofanie północnych regionów. Opowiada się przeciwko zapaści gospodarczej, korupcji, autorytaryzmowi i nierównemu podziałowi bogactwa. W obliczu wysokiego bezrobocia i niewielkiej nadziei na dobrobyt, wielu młodych ludzi dołącza do tej grupy. Nadużycia ze strony władz i ich niezdolność do zaoferowania pokojowych alternatyw skłoniły w końcu wielu do chwycenia za broń.
Nigeryjska policja zabiła Yusufa w 2009 roku. Jego następca, Abubakar Shekau, nasilił ataki i masowe zabijanie cywilów, w tym muzułmanów, których jego ideologia, takfiryzm, uważa za niewiernych. W tym samym roku Boko Haram zintensyfikowało swoje działania, w tym nieudany zamach na samolot lecący na trasie Amsterdam-Detroit w dniu 25 grudnia, który przyciągnął międzynarodową uwagę. Odpowiedzialność za atak wziął na siebie przywódca Al-Kaidy Osama bin Laden, a uważa się, że Boko Haram nawiązało nieoficjalne relacje z tą grupą terrorystyczną w 2012 roku.
Jednak w 2015 roku Boko Haram zobowiązało się do wierności Państwu Islamskiemu i przeniknęło do sąsiedniego Czadu, Nigru, Kamerunu, Mali i Beninu, które w 2014 roku utworzyły Wielonarodowe Wspólne Siły Zadaniowe do walki z nim. Takfiryzm Shekau i rywalizacja o przywództwo doprowadziły do rozłamu w organizacji w 2016 roku. Pozostał Iswap, który wspiera ISIS i wykracza poza granice Nigerii, prowadząc bardziej wyrafinowane działania, oraz JAS, niezależna grupa, której wciąż przewodzi Shekau i która koncentruje swoje cele i ataki w Nigerii. Trzeba przyznać, że w Afryce powstaje coraz więcej grup dżihadystycznych.
Boko Haram i Iswap znane są ze swojej przemocy, ekstremalnej nawet jak na standardy dżihadu. Ich taktyka obejmuje napady z morderstwami, porwania i rabunki, ataki samobójcze na cywilów w miejscach publicznych oraz porwania dzieci ze szkół. Wykorzystują również kobiety i dzieci jako żołnierzy, ludzkie bomby lub niewolników. Aby się finansować, żądają okupów za porwane ofiary, napadają na banki, współpracują z handlarzami narkotyków, plądrują miasta, wymuszają pieniądze i otrzymują datki od innych muzułmanów. Wspierają ich lokalne grupy etniczne, takie jak Kanuri oraz byli nigeryjscy przywódcy polityczni i religijni, którzy również sprzeciwiają się rządowi i popierają kalifat.
